Nawyk – zaleta czy wada?

Nawyk zazwyczaj kojarzy się z takimi hasłami jak:  uzależnienie,  przyzwyczajenie, przywyknięcie, zwyczaj, styl życia, natura człowieka itp. Często mówimy ,że przyzwyczajenie jest drugą naturą człowieka. To prawda – jak człowiek się przyzwyczai  to wydaje mu się, że tak ma być.  Mamy  skłonność do robienia pewnych rzeczy w taki sam, w określony sposób. Czy  to dobrze?   Na ogół rutynowe  czynności  powodują , że działamy jak automat i nigdy nad tym nie zastanawiamy się. Bo i  po co?

Od najmłodszych lat rodzice wbijają nam do głowy, że  trzeba myć zęby, dbać o higienę, itp. Tymczasem jedyne przyzwyczajenie jakie należy wpoić dziecku, to by nie nabierało żadnych przyzwyczajeń (J. Rousseau ).  Jak zatem to zrobić? Kiedy pewne postępowania są nam pisane jako zwyczaj, postępowanie?  Zadając pytanie  ludziom –  co robią codziennie  to wymieniają takie  czynności jak: mycie, jedzenie, spanie, itd. Ten powszechni  schemat działania to pewien styl życia to też nawyk.  Chodząc  codziennie do pracy  mówiąc – dzień dobry to nic innego jak uskutecznianie stałych manier, przyzwyczajeń. Nawyk to nic innego jak zautomatyzowana czynność czyli coś co robimy często.

Częste powtarzanie tej samej czynności  wchodzi nam w nawyk. Jednak nie do końca zdajemy sobie sprawę, że pewne działania są naszymi  nawykami. Ktoś, kto zaczyna jeździć samochodem zwraca uwagę na początku na wszystkie rzeczy: koncentracja na sprzęgle, żeby odpowiednio je nacisnąć,  koncentracja na gałce do zmiany biegów, na kierownicy, na sile nacisku na hamulec i tak dalej. Po kilku tygodniach większość z tych czynności staje się nawykiem. Potem kierowca zazwyczaj zwraca uwagę jeszcze na inne rzeczy – na przykład na radio, którego wcześniej nie widział albo był tak zajęty myśleniem o sprzęgle, że nic innego nie zaprzątało jego świadomości. Także i w tym przypadku działają nawyki.

Wśród naszych zachowań bywają takie, które nam sprzyjają oraz takie, które nie pracują na naszą korzyść. Mówienie „dzień dobry”, „dziękuję” czy „przepraszam” z pewnością zaliczymy do nawyków działających sprzyjająco natomiast palenie to nawyk zdecydowanie niekorzystny.

Skąd zatem wiedzieć czy nawyk to zaleta, czy wada? Jak rozpoznać?

Najrozsądniej zadać sobie pytanie: jak dany nawyk oddziałuje na nasze życie, zdrowie,  samopoczucie, rozwój, najbliższe i dalsze otoczenie? Najprostszym przykładem jest zastanowienie się nad codziennymi czynnościami: np. rannym wstawaniem. Jeśli mamy tendencję do tzw. zasypiania to prawdopodobnie ten nawyk nie jest najlepszy, ponieważ nikt nie lubi jak się spóźniamy, nikt nie lubi czekać. Ktoś może powiedzieć: no dobrze- a co jeśli zaśpię i okaże się, że pociąg którym miałem jechać wykoleił się? Owszem, może się tak zdarzyć, należy jednak zadać sobie pytanie jak często to się wydarza i jakie jest prawdopodobieństwo wystąpienia jednego i drugiego zdarzenia? Nasz partner biznesowy nie zaczeka i nie podpiszemy kontraktu czy wsiądziemy do pociągu, który się wykolei – co jest bardziej prawdopodobne?

Oczywiście odpowiedź pozostawiam do rozstrzygnięcia każdemu z osobna tak samo jak kwestię zastanowienia się na swoimi nawykami – które pracują dla nas, a które przeciwko nam? Zachęcam szczególnie do analizy nawyków myślowych – po ich wykryciu i obserwacji nasuwają się bardzo ciekawe wnioski.